Tag Archives: Romeinen

Wentelteefjes voor ontbijt

Geen enkel ontbijt is meer populair over de ganse wereld dan deze wentelteefjes.  In Duitsland worden ze Arme Ritter genoemd, in het Verenigd Koninkrijk vind je ze als Poor Knights of Windsor op het menu, in Amerika als French Toast en in Frankrijk als pain perdu, om er maar enkele op te noemen.

Verloren of gewonnen brood heeft zijn naam gekregen in vroegere tijden toen men niets weggooide. Brood van een paar dagen oud werd weer eetbaar gemaakt door dit recept, dat eigenlijk al bestaat van bij de Romeinen. Zij weekten het brood even in melk en bakten het met een beetje honing.

Wentelteefje?

Toegegeven, wentelteefje is een vreemd woord. En toch is het al in 1623 in een boek gebruikt: ‘Ey, waer ick t’huys alleen, ick backte wentel-teven Van suyckert witte broot, en butter-smeerigh vet.’ Het is Oudnederlands: het eerste deel komt van wentelen (omdraaien) en het tweede deel zou een vervorming zijn van even(tjes). Klinkt logisch want je moet dit zoete broodgerecht gaan omdraaien tijdens het bakken.

In ieder geval, verloren brood wordt al lang niet meer gemaakt om dat je wat oud brood hebt maar vooral om deze zoete kaloriebom een heel populair ontbijt is.

Wat heb je nodig?

  • 1 groot ei
  • een eetlepel vanillesuiker
  • 1 theelepel kaneel
  • een klontje boter
  • 250 ml melk
  • 8 sneetjes brood (liefst wit en een paar dagen oud)

Hoe maak je het?

Klop het ei op met een garde in een kom en voeg er de vanillesuiker en de melk bij.

Smelt een beetje boter in een pan. Leg de sneetjes brood even in het beslag en laat even weken, zodat ze het vocht opnemen. Haal ze met een spatel uit de kom en bak ze aan beide kanten goudbruin in de warme boter.

Haal uit de pan en dresseer op een bord. Werk af met poedersuiker of met een mengeling van suiker en kaneel. Garneer met wat rood fruit.

NM.

Mede of Honingwijn

7886

Honingwijn (of Mede)

Er zijn zo van die culinaire curiosa die in de loop der tijden gewoon verdwenen zijn omdat ze vervangen werden door iets anders, of omdat ze te arbeidsintensief waren of gewoon niet meer in de smaak vielen.

Mede is waarschijnlijk de eerste sterke drank in de geschiedenis. Mede of honingwijn was een gefermenteerde drank die meestal werd gemaakt in streken waar geen druiven voorhanden waren en ontstond eigenlijk door puur toeval. De enige ingrediënten zijn honing en water. In de uitgestrekte bossen vond je naast dieren ook vele andere soorten voedsel, en het was ook de plaats bij uitstek voor bijen, dus ook honing. Zowel mensen als beren gingen druk op zoek naar het eerste gekende zoetmiddel. Honing in zijn pure vorm ging bijna niet kapot en bewaarde zeer lang.

Honing was al gekend ten tijde van de Grieken en de Romeinen. De Grieken kenden bijen en honing maar vonden de connectie tussen de twee niet. De Romeinen dachten dat honing uit de hemel kwam en op bladeren viel. Zij noemden honing trouwens ‘het speeksel van de sterren’.

Mede is ook weer zoiets dat door puur toeval is ontstaan. Honing werd in die tijd bewaard in stenen potten en door de regenval was er water in een honingpot terechtgekomen waardoor een gisting ontstond, omwille van de sporen in de honing. De honingwijn was geboren, alhoewel het technisch gezien geen wijn is. Zowel de Grieken als de Romeinen vonden het toch belangrijk genoeg want ze offerden mede aan de goden.

0509

Mede: verschillende soorten

Mede bestaat niet alleen in vele variaties maar ook onder vele namen, zoals cyser (honing met appelen), hippocras of hypocras (kruidige honing met druiven), en metheglin (kruidige honing) om er maar een paar te noemen. Bij ons is het gekend als mede, van het Engelse woord mead en elders is het gekend onder midus (Letland en Litouwen), medu of med (Duitsland), med (Bulgarije en Ukraïne), Miòd (Polen), Medovina (Tsjechië zie foto), medovukha (Rusland), Meodu (Angelsaksisch), Myddyglyn (Wales), hydromel (Frankrijk), idromele (Italië), hidromel (Portugal) en Aquamiel (Spanje), het woord het dichtst bij de oorspronkelijke Latijnse combinatie van water en honing.

7347

Mede in legenden

Mede is gekend uit vele legenden en de liefhebbers van films als Beowulf zullen mede zeker kennen want het kwam er prominent in voor. Maar ook in volksverhalen uit alle windstreken van deze aardbol vind je verwijzingen naar mede, zoals bijvoorbeeld in het Ijslandse epos Edda, waar het drinken van mede moed en strijdlust opwekte bij de Vikings. Volgens de Oud-Noorse mythologie werd je onsterfelijk, kreeg je veel wijsheid en poetische kwaliteiten van het het drinken van mede. En in de 11de eeuw mochten de monniken in de abdijen in Duitsland het enkel op zondag drinken. Maar je kreeg niet alleen moed door het drinken van mede, het werd ook geassocieerd met vruchtbaarheid. In England gedurende de Middeleeuwen kregen jongetrouwde koppels een maandvoorraad mede opdat hun huwelijk snel vrucht zou dragen. Vandaar de term honeymoon.

7883

Mede in Litouwen

Ik had ooit al eens iets over mede gelezen in een boekje over eet- en drinkgewoonten in de oudheid, maar was dit totaal vergeten. Tot ik bij mijn laatste bezoek aan Litouwen van mijn collega’s Ingrida en Lilija een aantal flessen mede kreeg. Ik kon natuurlijk niet wachten om dit te proeven. Na een beetje zoeken op het internet bleek inderdaad dat er niet zoveel mede meer geproduceerd wordt, maar in de VS is er een revival bezig en in Europa zie je ook hier en daar clubjes die op kleine schaal mede maken. En in landen zoals Litouwen en ook Rusland is het nooit weggeweest.

Mead Nectar

Ik heb een doosje gekregen met 6 verschillende soorten mede, zowat het ganse gamma en een fles Mead Nectar van 50 graden. Mede bestaat dus in ontelbare variaties omdat aan de basis ingrediënten ofwel kruiden of fruit wordt toegevoegd, naargelang de lokale tradities en gewoonten. Het bestaat in lichte (12%, de sterkte van een stevige wijn) en sterk alcoholische versie (50%); gewoon plat of licht sprankelend en in droge, halfzoete en zoete vorm. Ook het soort en de kleur van de honing heeft natuurlijk een invloed op de smaak en kleur.

3078

Ook Dominique Persoone, onze Rock and Roll chocolatier is in het kader van zijn “The Honey Project” op NJAM tv gaan experimenteren met Mede.

Mocht je de kans hebben om eens mede te proeven, het is zeker een aanrader. Welke de beste was is moeilijk te zeggen, omdat dit puur persoonlijk is, maar – momenteel – zou ik gaan voor de mede van 12 %, omwille van de zachte smaak, de licht zoete toets en omdat die zowat het dichtst bij wijn aanleunt.

Zeker een ontdekking!

NM.